Revision as of 09:18, 19 September 2006

Frans Masereel (1889-1972) =Nederlands= (English scroll down) Belgisch Vlaamse schilder, graficus, houtgraveur, Frans Masereel werd op 30 juli 1889 geboren te Blankenberge, een badplaats aan de Belgische kust, uit welgestelde ouders.

Frans Masereel verbleef tijdens zijn kinder- en adolescentietijd, van 1894 tot 1911, in Gent. Hij woonde er met moeder en stiefvader, liep er school, had er vele vrienden en ademde op het ritme van de stad. De fabrieksstad Gent, waar sociaal onrecht heerste en de arbeiders zich organiseerden, ligt aan de basis van het sociale engagement van de kunstenaar. Dat de stad voor Masereel van bijzonder belang was, bewijzen de vele tekeningen over de stad en Masereels uitdrukkelijke wens in Gent begraven te worden.

Masereel kreeg zijn academische opleiding te Gent (1907-1908) bij de schilder Jean Delvin en werd beschouwd als een uitzonderlijk begaafde leerling. Al vroeg ondernam hij reizen naar Engeland, Zwitserland, Tunesië,... Rond 1910 ging hij in Parijs wonen, en kwam daar toevallig in aanraking met de houtgravure.

Geïnspireerd door anarchistische, maar vooral internationalistische en pacifistische ideeën, moest de jonge Masereel bij het begin van de eerste Wereldoorlog de wijk nemen naar Genève. Dienstweigeren werd, zeker in de nationalistische koorts van die dagen maar ook verschillende jaren daarna, als een onvergeeflijke wandaad tegen het eigen vaderland veroordeeld. Het zou bijna anderhalf decennium duren, en dan nog alleen na tussenkomst van invloedrijke vrienden, vooraleer Masereel ons land weer binnen mocht. Die ballingschap brengt hem echter in kontakt met een verbijsterend groot aantal intellektuelen en kunstenaars, van verschillende progressieve overtuiging. Mensen als Stefan Zweig, Hermann Hesse, Thomas Mann, Romain Rolland, Klaus Mann, Kurt Tucholsky... behoorden tot zijn persoonlijke kennissen- en vriendenkring. Masereel ontwikkelt zijn vakmanschap als houtsnijder vanuit een duidelijk politiek, maatschappelijk engagement, o.m. als cartoonist-illustrator bij kritische, progressieve (vooral pacifistische) tijdschriften; als ontwerper van affiches en pamfletten, enz.

Frans Masereel debuteert met 3 anti-oorlogsalbums: ¨ De doden spreken. ¨ en ¨ De doden staan op. ¨ (/1917) en ¨ De hartstocht van een mens. ¨ (1918).

In 1919, kort na de Eerste Wereldoorlog, verscheen van Frans Masereel de beeldroman Le soleil. Daarin schetst hij in een zestigtal houtsneden de zoektocht van de mens naar het geluk, gesymboliseerd door de zon. Op iedere houtsnede is wel ergens de zon te zien, maar ze lijkt onbereikbaar voor het hoofdpersonage.

Tot 1920 laat hij bijna duizend tekeningen, waarbij hij scherp de verschrikkingen van de oorlog aan de kaak stelt, dagelijks verschijnen in het pacifistische tijdschrift ¨La Feuille¨. Verder werkt Masereel als vertaler voor het Rode Kruis. Daarnaast, weinig bekend, was Masereel schilder, decor- en kostuumontwerper. Zijn schilderijen en aquarellen uit de jaren '20, laten ons zien hoe de grootmeester van de zwart-wit grafiek tevens een merkwaardig kolorist was.

De eerste jaren na de oorlog wordt hij door de Belgische regering beschouwd als dienstweigeraar. Hij gaat in 1920 weer in Parijs wonen en later in Equihen nabij Boulogne.

Masereel illustreert boeken van o.a. Victor Hugo, Tolstoi, Thomas Mann, Oscar Wilde en Hemingway. Voor “ De legende van Ulenspiegel ” van Charles de Koster snijdt hij niet minder dan 167 gravures, in 1926. In “ De stad ” (1925), met een voorwoord van Jelle Troelstra, legt hij in honderd gravures het leven in de stad vast, zoals hij dat zag in de jaren twintig.

Intussen beleeft Masereel misschien wel zijn meest geniale scheppingsperiode. Hij behoort inderdaad tot de voorname ¨Vijf¨, samen met Jan-Frans Cantré, Jozef Cantré, Henri Van Straten en Joris Minne, die de Vlaamse houtgraveerkunst renoveerden, na de eerste wereldoorlog.

De beeldroman waar hij zelf het meest van hield was “ De idee ”. In 83 houtgravures zien we De idee, even naakt als de waarheid, achtervolgd worden door de politie en de justitie, maar ze leeft, overleeft, bemint en plant zich voort. Bij de Duitse anti-nazi's had dit boek een enorm succes. Het Idee (later in tekenfilm uitgebracht door B. Bartosch) 'vertelt' de heroïsche strijd van de non-conformistische ‘idee', de anti-burgerlijke waarheid in de vorm van een naakte vrouwenfiguur. Die idee gaat op de vlucht (voor honderden mannetjes met een bolhoed -de wet- die de naakte waarheid niet kunnen aanschouwen en haar wil kleden en verhullen). De vrouw loopt door de grote stad, langs hoge muren en gebouwen, door donkeren straten en steegjes en weet uiteindelijk een gewone man te begeesteren, die vervolgens zijn ‘idee' aan het volk doorgeeft. Deze idealist wordt opgepakt en tot de kogel veroordeeld. Een lange stoet met duizenden proletariërs volgt uiteindelijk de kist. Het Idee on-line

Na de tweede wereldoorlog verbleef Masereel in Avignon en in Nice.

Van 1947 tot 1951 trad hij op als leraar voor sierkunsten te Saarbrücken.

In 1950 krijgt hij op de biennale van Venetië de Grote Prijs van de gravure.

Frans Masereel stierf in het Franse Avignon op 3 januari 1972 en werd begraven op het Campo Santo in Sint Amandsberg aan de Schelde.

Tot op het einde van zijn leven was Masereel actief omdat hij steeds bleef geloven in zijn boodschap, menselijke broederschap. Zelf verklaart hij dat hij in de houtgravure het middel had gevonden dat hij zocht om zijn ideeën aan duizenden mensen duidelijk te maken. Door het ontbreken van herdrukken is het nu nauwelijks nog mogelijk van zijn werk kennis te nemen.

Tijdens de rouwplechtigheid kondigde de toenmalige minister van Nederlandse Cultuur in Belgie aan dat het pas aangekochte kunstenaarscentrum voor grafische kunsten in Kasterlee de naam van Frans Masereel zou dragen. http://www.wvc.vlaanderen.be/fransmasereelcentrum/

Masereels zelfportret uit 1923 verscheen kort na zijn dood op een herdenkingszegel. Scherp afgelijnde zwart-witte vlakken op een grijsgroene achtergrond. Vier frank vijftig. In 1972 voldoende voor een brief.

Masereel zou ook Louis Paul Boon beïnvloeden. Bij een van Masereels beeldromans, Le soleil, heeft Boon teksten geschreven.

English

The painter and graphic artist Frans Masereel, born in the Belgian Blankenberghe in 1889, moved to Gent in 1896, where he began to study at the Ecole des Beaux-Arts at the class of Jean Delvin at the age of 18. In 1909 he went on trips to England and Germany, which inspired him to first etchings and woodcuts. From 1911 on Masereel settled in Paris for four years and then he emigrated to Switzerland, where he worked as a graphic artist for various journals and magazines. The woodcut series, mainly of sociocritical content and of expressionistic form concept, made Masereel internationally known. Among theses were the so-called image novels like ‚Passion eines Menschen', ‚Mein Stundenbuch', ‚Die Sonne', ‚Die Idee' and ‚Geschichte ohne Worte', which dated all from c. 1920. At that time Masereel also drew illustrations for famous works of world literature by Thomas Mann, Emile Zola and Stefan Zweig. In 1921 the artist returned to Paris, were his famous street scenes, the Montmartre-paintings, came into existence. Since 1925 he lived near Boulogne-sur-Mer, where he painted predominantly coast areas, harbour views as well as portraits of sailors and fishermen. During the 1930s the number of illustrated books and single woodcuts decreased. In 1940 the artist fled from Paris and lived in several cities in Southern France. At the end of world war II Masereel was able to resume his resting artistic work and produced woodcuts and paintings. Since 1946 he worked for several years as a teacher at the ‚Centre des Métiers d'Art' in Saarbrücken. In 1949 Masereel settled in Nizza. In the following years until 1968 several series of woodcuts were published, which differ from his earlier ‚novels in picture' in basing on variations of a subject instead of being a continuing narrative. Furthermore he designed decorations and costumes for numerous theatre productions. The artist was honoured in numerous exhibitions and became a member of several academies. Frans Masereel died in Gent in 1972 and was entombed in Gent.

links

• price info findartinfo.com
• http://www.wvc.vlaanderen.be/fransmasereelcentrum/
• ifo on Frans Masereel in german